KUALA LUMPUR, 5 Mac — Bateri litium-ion yang menjana kuasa kenderaan elektrik (EV) baharu dan kereta hibrid anda mungkin bertahan lapan hingga 10 tahun, tetapi apa yang berlaku selepas itu?

Persoalan ini menjadi semakin mendesak bagi Malaysia apabila negara menerima revolusi kenderaan elektrik. Syarikat gergasi automotif seperti Tesla dan BYD telah menubuhkan operasi tempatan, dan pembuat kereta tempatan seperti Proton menceburi pasaran EV.

Sementara negara mendorong ke arah 10,000 stesen pengecas menjelang 2025 dan penggunaan EV yang lebih besar, kitaran hayat bateri litium-ion - biasanya lapan hingga 10 tahun - memberikan cabaran alam sekitar yang semakin meningkat. Menjelang 2050, Malaysia perlu memproses 870,000 bateri yang habis, yang mana sistem yang teguh untuk pengumpulan, pemprosesan dan pemulihan bahan adalah kritikal.

“"Memandangkan sektor ini masih di peringkat bayi, tiada data tepat pada masa ini tersedia mengenai kapasiti pemprosesan bateri hibrid dan EV di Malaysia, tetapi unjuran dalaman oleh MARii menunjukkan peningkatan ketara dalam bilangan bateri EV yang memerlukan kitar semula pada tahun-tahun akan datang. Trend ini akan bergantung pada jumlah keseluruhan industri (TIV) dan pertumbuhan pasaran masa depan," kata ketua eksekutif Institut Automotif Malaysia, Azrul IOT, Aziz Aziz.

Beliau menambah bahawa berdasarkan kitaran hayat bateri lapan tahun dan data pendaftaran EV dari 2020, unjuran menunjukkan bahawa 40,000 bateri EV akan memerlukan kitar semula menjelang 2030, meningkat kepada 330,000 menjelang 2040 dan 870,000 menjelang 2050.

Pada masa ini, Malaysia mempunyai rangka kerja kawal selia yang komprehensif untuk pelupusan selamat bateri kenderaan hibrid dan elektrik (xEV), ditadbir oleh Jabatan Alam Sekitar (DoE) melalui tiga mekanisme utama:

• Kemudahan Rawatan Automotif Sah (AATF), yang menguruskan pembongkaran xEV yang tidak layak jalan dan penyingkiran bateri.
• Pusat kitar semula berlesen (Environmental Impact Assessment atau EIA berlesen), yang menjalankan pra-rawatan dan pemprosesan bateri dengan mematuhi Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974.
• Protokol Sisa Terjadual SW103 menyelia pengendalian, penyimpanan, pengangkutan dan pelupusan bahan bateri berbahaya.

“"Di bawah inisiatif Extended Producer Responsibility (EPR), pengeluar xEV (OEM) dikehendaki mengarahkan kenderaan tidak layak jalan ke AATF, di mana bateri dikumpul dan dihantar ke pusat kitar semula berlesen. Kemudahan ini memecahkan bateri kepada serbuk hitam, yang boleh diekstrak menggunakan hidrometalurgi untuk aplikasi industri selanjutnya.

“"Untuk meningkatkan lagi kebolehkesanan dan ketelusan, MARii menerajui pembangunan inisiatif Pasport Bateri. Sistem rekod digital ini akan menjejaki maklumat bateri utama, termasuk komposisi, asal, data kitaran hayat dan kebolehkitar semula, memastikan pengurusan sumber yang cekap dan pematuhan kepada piawaian kemampanan global," kata Azrul.

Beliau menjelaskan bahawa pendekatan ini mewujudkan sistem gelung tertutup, buaian ke buaian, untuk mengukuhkan komitmen Malaysia terhadap kelestarian alam sekitar sambil menyokong peralihan mobiliti hijau negara.

MARii ialah sebuah agensi di bawah Kementerian Perdagangan Antarabangsa dan Industri (Miti), yang ditugaskan untuk membentuk dan mengemudi industri automotif Malaysia melalui kepimpinan strategik dan pembangunan dasar.

Hanya dua kemudahan berlesen di Malaysia untuk memproses bateri akhir hayat

Pada masa ini, hanya terdapat dua AATF berlesen DoE: Car Medic Sdn Bhd dan Jaring Metal Industries Sdn Bhd.

Terdapat juga empat kemudahan kitar semula sisa terjadual — Hi Tech Full Recovery (M) Sdn Bhd, Mep Enviro Technology Sdn Bhd, Sungeel Hitech Sdn Bhd, Tes-Amm (M) Sdn Bhd — diluluskan oleh JAS untuk memproses sisa jenis SW103, termasuk bateri yang mengandungi kadmium, nikel, merkuri atau litium.

“"Malaysia sedang mengambil langkah penting ke arah mewujudkan ekosistem yang mampan untuk mengendalikan bateri kenderaan elektrik dan hibrid akhir hayat (EOL). MARii sedang giat mempromosikan AATF Berlesen, yang dibenarkan oleh DoE, untuk mengurus bahagian dan komponen terpakai daripada kenderaan EOL (ELV) dan Bahagian EOL (ELP).

“Kemudahan ini mematuhi undang-undang dan peraturan alam sekitar yang ketat, termasuk pensijilan MS 2697, dan beroperasi di bawah rangka kerja 4R — guna semula, pembaikan, kitar semula dan pembuatan semula — meliputi penjana kuasa untuk enjin pembakaran dalaman (ICE), hibrid dan EV,” tambah Azrul.

Memacu pelaburan swasta dalam kitar semula bateri

Terdapat dua skim sokongan tersedia untuk menggalakkan pelaburan sektor swasta dalam kemudahan kitar semula bateri, iaitu Pengecualian Cukai Pendapatan Hijau (GITE) dan Elaun Cukai Pelaburan Hijau (GITA), di bawah Perbadanan Teknologi Hijau dan Perubahan Iklim Malaysia (MGTC) dan Lembaga Pembangunan Pelaburan Malaysia (MIDA).

GITE membenarkan pengecualian cukai pendapatan 70 peratus ke atas pendapatan berkanun syarikat untuk perkhidmatan hijau yang layak, dari tahun taksiran di mana invois pertama dikeluarkan selepas permohonan kepada MIDA, untuk perkhidmatan berikut:

• Stesen pengecasan EV
• Pembaikan infrastruktur EV
• Aktiviti penyelenggaraan EV
• Pemasangan EV

Sementara itu, GITA menawarkan elaun 100 peratus ke atas perbelanjaan modal yang layak untuk projek teknologi hijau, terpakai dari tarikh perbelanjaan kelayakan pertama selepas MIDA menerima permohonan. Elaun ini membenarkan pengimbangan sehingga 70 peratus terhadap pendapatan berkanun dalam tahun taksiran.

Mencegah kesan alam sekitar sekunder daripada kitar semula bateri

Malaysia telah mewujudkan rangka kerja yang komprehensif untuk mencegah kesan sekunder terhadap alam sekitar daripada kitar semula bateri, disokong oleh mekanisme penetapan harga karbon yang teguh dan dasar pengurusan sisa.

Miti menangani cabaran ini melalui dua dasar utama: Dasar Automotif Nasional 2020 (NAP 2020) dan Dasar Pengilangan Semula Nasional (NRP). NAP 2020 menyasarkan kadar kitar semula 70 peratus untuk ELV, dicapai melalui penyelidikan dan pembangunan serta pematuhan piawaian MS ISO:22628. Dasar ini bertujuan untuk menubuhkan 21 AATF berlesen menjelang 2030, memastikan kesan alam sekitar yang minimum dan pengurusan bahan berbahaya yang ketat.

NRP melengkapkan usaha ini dengan memupuk ekonomi bulat yang mampan merentas lima sektor strategik: automotif, marin, pemesinan, elektrik dan elektronik, dan aeroangkasa. Ia memberi tumpuan kepada meningkatkan keupayaan pembuatan semula tempatan, meningkatkan eksport dan melindungi kepentingan pengguna melalui peraturan yang ketat.

Sumber: MSN